Kitle Fonlaması (CROWDFUNDING) Nedir?

3 min readMar 6, 2019

Projeler ve girişimciler açısından alternatif bir finansman yöntemi olan kitle fonlaması; SPK altında, bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Kurul tarafından belirlenen esaslar dahilinde Kanunun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla finansman sağlanması, halktan para toplanması olarak tanımlanmıştır.

Kitle fonlaması aslında yeni bir kavram değildir. 18.yüzyılda yazarlar ve müzisyenler eserlerini dünya çapında yayabilmek için bir çok yatırımcıdan para toplamaktaydı. Sivil toplum kurululuşları okul kurmak ya da toplumsal bir proje yapmak için yardım toplamasına benzer biçimde, günümüzde internetin de katkısı ile bu gibi yerel topluluklar artık daha büyük bir kitleye ulaşabilmektedir. Geleneksel bağış toplama sürecinin güncellenmiş versiyonudur denilebilir.

Konsept yakın zamanda, küçük işletmelere ve iş girişimlerini sıfırdan çıkarmak için yatırım sermayesi arayan girişimcilere yardım etmenin bir yolu olarak tanıtılmıştır. Geleneksel olarak, yatırım önerileri, müşterilerin yatırım amaçlarına ve gelişmişlik seviyeleri baz alınarak brokerlar ve yatırım danışmanları gibi profesyoneller tarafından verilir.

Girişimcilik, start-uplar kurmak vb fikirlerin hepsi yeni işler yaratma ve daha iyi bir topluluk kurmaya yardımcı olacak pratik para yaratma ve iş fırsatı yaratma fikirleridir ancak bu fikirleri hayata geçirmek için hepsinin
paraya veya krediye ihtiyaçları vardır. Bu işi yaratabilmek için parayı nasıl artırabilirler ve krediyi almak için en yaygın yöntem yol haritası nedir diye
sorulduğunda akla ilk gelen kaynak bankalardır ancak bankalar start-upları çok riskli bulmaktadır.

Kitle fonlaması yoluyla bireyler, girişimci start-uplara bir aracı ya da fonlama platformu ile yatırım yapma imkanına sahip olmaktadırlar. Fonlama platformu yatırım fırsatlarını tanıtan ve yatırımcıdan ihraççıya yapılan ödemeyi kolaylaştıran bir web sitesi olarak düşünülebilir.

Uygulamada üç temel kitle fonlama yöntemi bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla bağış bazlı (1), ödül bazlı (2) ve yatırım bazlı (3) kitle fonlamadır. Bağış ve ödül bazlı yöntemler ile faaliyet gösteren kitle fonlama platformları 2010 yılından itibaren Türkiye’de kurulmaya başlanmıştır.

Dünyadan Örnekler

Dünya’dan birkaç örnek vermek gerekirse,

Kitlesel fonlama platformlarından biri kurucu ortağı Katrina Kasırgası’ndan etkilenen ailelere yardım etmenin anlamlı bir yolunu bulamadığı için 2008'de başlatılmıştır.
Kişisel / bireysel tıbbi yardım toplama ve kasırga ve tayfun gibi felaket olayları etrafında bağış toplama için 2010 yılında kurulan “Give Forward” isimli platform, kitlesel fonlama platformları arasında 1. sırada yerini almıştır. (www.giveforward.com)
Büyük başarılara imza atan diğer bir kitlesel fonlama platformu da “Kickstarter”dır. (www.kickstarter.com) Kickstarter, filmler, oyunlar, sanat ve teknoloji gibi yaratıcı projelerde uzmanlaşmıştır. Platform bugüne kadar yaklaşık 152.000 adet projenin fonlanmasına aracılık etmiş olup bugün canlı olarak finanse edilebilecek yaklaşık 4000 adet projeye sahiptir.

Kitle Fonlaması Çeşitleri

Bağış Temelli Kitle Fonlaması, çok sayıda katılımcıdan küçük bir miktar bağış yapmasını isteyerek bir projeye para kaynağı sağlamanın bir yoludur.
Ödül Temelli Kitle Fonlaması, teminat tutarlarına karşılık gelen farklı seviyelerde ödüllerin belirlenmesini içerir. Standart bir ödül kampanyası en az üç seviye teminat / ödül sunar.
Eşler arası (P2P) veya Borç Temelli Kitle Fonlaması sisteminde start-up’lar birkaç kişiden çevrimiçi para ödünç alır ve proje bittikten sonra geri öderler.
Borç Verme Usulü ile Kitle Fonlaması sisteminde girişimciler, belirlenmiş bir faiz oranı ile önceden belirlenmiş bir zaman çizelgesinde, borç verenlere geri ödeyecekleri krediler şeklinde kendilerine süreli bir fon yaratılar.
Özkaynak Kitle Fonlaması sisteminde yatırımcılar, Borsada işlem görmeyen bir şirkete, söz konusu şirkette pay sahiplerinin paylarına eşit haklar karşılığında yatırım yapmaktadırlar.

Neden Yatırımcılar Kitlesel Fonlama Konusunda Dikkatli Olmalıdır?

SPK yasal düzenlemelerini net bir şekilde belirleyene kadar kitlesel fonlama yatırımları yasal olarak teklif edilemez.
Hızlı bir şekilde yatırım arayan kitlesel fonlama tekliflerine dikkat edilmelidir.
Tüm yatırımlar risk taşır, ancak küçük işletme yatırımları normalden daha büyük bir risk taşır. Küçük işletmelerin yüzde 50'si ilk beş yıl içinde başarısız olmaktadır.
Para toplamak için fon portalları kullanan ihraççılar deneyimsiz olabilirler. İz kayıtları kanıtlanmamış, doğrulanmamış veya planlanan girişim düpedüz sahtekarlık olabilir.
Yatırımla ilgili bilgiler, finansman portalı üzerinden sağlananlarla sınırlıdır. Yatırımcıların, ihraççının iz kaydını belirlemek için yalnızca kendi araştırmaları üzerinden ilerlemeleri risklere yol açabilmektedir.
Yapılan yatırım, gösterildiği şekilde iyi performans yapmadığı zaman, yatırımcılar ihraççı aleyhine dava açma konusunda sınırlı yasal yetkiye sahip olabilir.

Kitle Fonlaması (CROWDFUNDING) Nedir?

Written by Halk Yatırım